Ở Mỹ, cuốn Ảnh Hưởng Của Sức Mạnh Trên Biển Đối Với Lịch Sử, 1660 - 1783 được tái bản hơn 30 lần. Tác giả của cuốn sách này cũng được coi là một trong những lí thuyết gia hải quân lỗi lạc giai đoạn cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX. Mahan trở thành thần tượng của các sĩ quan hải quân Mỹ. Chân dung của ông được treo trong phòng làm việc của các tư lệnh hải quân và lục quân, và hơn 100 năm qua vẫn thường xuyên xuất hiện trên tạp chí United States Naval Institute Proceedings. Những quan điểm do Mahan đưa ra không chỉ có ảnh hưởng đối với sự phát triển của lí thuyết về nghệ thuật hải chiến mà còn ảnh hưởng tới việc hình thành chính sách đối ngoại và học thuyết về hàng hải của nhiều quốc gia ven biển trên thế giới. Khó tìm được công trình về lí thuyết chiến chiến tranh nào mà lại không có trích dẫn từ những tác phẩm của Mahan.

Trong Ảnh Hưởng Của Sức Mạnh Trên Biển Đối Với Lịch Sử, 1660 - 1783, A.T. Mahan còn đưa ra những phân tích liên quan đến sự khác biệt về sức mạnh trên biển giữa các quốc gia tự do và chuyên chế. Ông cho rằng, các thể chế tự do luôn có cách tiếp cận hiệu quả nhất trong việc phát triển những tiềm lực kinh tế biển và hải quân quốc gia, nơi các nhà buôn được tự do phát huy mọi năng lực thương mại của mình và sau đó đóng góp trở lại cho ngân khố. Nước Anh là ví dụ điển hình của thể chế tự do này.

Lựa chọn những học thuyết, cơ sở lý luận nào để hoạch định chiến lược biển là việc không dễ dàng. Những món nợ khổng lồ của hai tập đoàn kinh tế biển Vinashin và Vinalines, sự manh mún của các cảng biển, cuộc vật lộn của những ngư dân ra khơi trên những chiếc tàu bằng gỗ và sức mạnh hải quân không thể nói là mạnh của Việt Nam đã cho chúng ta những bài học lớn về tư duy chiến lược biển. Rõ ràng, vai trò có tính chất trụ cột của nhà nước đối với sức mạnh trên biển của một quốc gia mà A.T. Mahan đã chỉ ra không chỉ đúng với các nước Âu, Mỹ.

Cuốn sách này có trở thành một tham chiếu lí luận cho các chiến lược biển của Việt Nam hay không, sẽ phụ thuộc nhiều vào sự tìm hiểu và ý chí chính trị của các nhà lãnh đạo. Theo thời gian, cách “chơi” trên biển có thể khác đi, nhưng bản chất của nó dường như không thay đổi. Những bài học lịch sử trong cuốn sách này sẽ giúp cho chúng ta có một tư duy đầy đủ hơn về thế giới mà chúng ta đang và sẽ trải qua, nơi Việt Nam buộc phải lựa chọn cho mình một hệ thống thái độ hết sức rõ ràng trước sự hình thành của một trật tự chiến lược mới mà trọng tâm của nó là Châu Á - Thái Bình Dương.

af16db6565803f679aacbcca98e0fd451645755208.jpeg

Ảnh Hưởng Của Sức Mạnh Trên Biển Đối Với Lịch Sử, 1660 - 1783

"Những người say mê nghiên cứu ngôn từ sẽ thu được nhiều niềm vui thích từ cuốn sách này [...] Các ngọn tháp Babel tất yếu sẽ sụp đổ, nhưng sẽ có thứ gì đó lớn lao và có lẽ thậm chí là vĩ đại hơn luôn luôn mọc lên thế chỗ chúng." - The New Zealand Listener

Gaston Dorren, tác giả của cuốn sách viết về 20 “người khổng lồ” trong số 6000 ngôn ngữ của thế giới bao gồm tiếng Việt này, đã dành rất nhiều tâm huyết cho nỗ lực tìm hiểu các ngôn ngữ khác nhau và góp phần duy trì trạng thái đa dạng về ngôn ngữ của nhân loại. Trong từng chương viết về mỗi ngôn ngữ, Dorren dồn nén cả những dữ kiện quan trọng lẫn phù phiếm nhưng hấp dẫn giúp cho việc đọc trở nên thú vị.

Khác với một cuốn sách học thuật đầy “hăm dọa”, Babel Vòng quanh thế giới qua hai mươi ngôn ngữ rất dễ tiếp nhận, ngay cả với những người đọc không có nền tảng dày dặn về ngôn ngữ học, nhờ tác giả của nó có tài lý giải những khái niệm ngôn ngữ học khó hiểu nhất theo cách dễ hiểu và cách tổ chức các chương, mục vừa ngắn gọn, nhiều thông tin, vừa hóm hỉnh, cuốn hút.

31fbca7a2ee3bed7731193e4cd07d5121696384545.jpg

Babel - Vòng Quanh Thế Giới Qua 20 Ngôn Ngữ

Ngày 12 tháng 10 năm 1492, lần đầu tiên đặt chân lên bãi cát trắng mịn của đảo nhỏ Guanahani, nay là đảo San Salvador, thuộc quần đảo Bahamas ở Trung Mỹ, Cristoforo Colombo, nhà hàng hải người Genova ngỡ ngàng trước một thiên nhiên hùng vĩ và một cộng đồng thổ dân khác lạ: Tất cả - đàn bà cũng như đàn ông - đều ở truồng. Thân thể của họ được sơn màu xám, màu trắng, màu đỏ, hoặc các màu khác. Sơn toàn thân, hoặc chỉ sơn mặt, có người sơn cả hai mắt, hoặc chỉ sơn mũi.

Colombo đã ghi như vậy trong Nhật ký hành trình của ông, với một thái độ ngạc nhiên.

Tiếp đó, đoàn thám hiểm đặt chân lên các đảo khác lân cận, lớn hơn, như: Haiti, Cuba, Jamaica, Puerto Rico... Một thế giới kỳ lạ tiếp tục mở ra trước mắt họ, nhưng họ vẫn không thể nào hiểu ra rằng: đây là một lục địa mới, một lục địa thứ tư, sau ba lục địa cũ - châu Âu, châu Phi và châu Á - mà “Thế giới Cũ” đã biết.

Giong thuyền đi thẳng về hướng tây, nơi mặt trời lặn, trong suốt thời gian vượt Đại Tây Dương, đầu óc Colombo chỉ chăm chăm một điều tin tưởng là có thể tới được phương Đông, nơi mặt trời mọc, để tiếp cận với Cataio (Trung Quốc) và Cipango (Nhật Bản). Tình cờ đụng phải các đảo miền biển Trung Mỹ, Colombo đã tưởng ngay rằng ông đã tới gần India (Ấn Độ) và ông đã gọi chung các thổ dân khác nhau của vùng này là Indiani; từ này ngày nay chỉ những thổ dân da đỏ. Và cho đến tận cuối đời Colombo vẫn yên trí như vậy. Điều đó rất dễ hiểu. Với vốn tri thức học được từ các nhà địa lý học, các nhà vũ trụ học, các nhà vẽ bản đồ ở thời đại ông, cộng thêm kinh nghiệm hàng hải, dù là phong phú của bản thân ông, Colombo vẫn không thể nào hình dung được rằng “Biển cả đen tối” từng làm khiếp sợ những nhà hàng hải dũng cảm nhất, còn che dấu một lục địa rộng mênh mông, trải dài từ Bắc cực đến Nam cực. Chỉ nội một điểm ấy, phần quả đất mới được phát hiện cũng đã xứng đáng với cái tên “Thế giới Mới”.

d7f933f16af300a87a22abdcf3bf8de31698807888.jpg

Cuộc Phiêu Lưu Kỳ Diệu Của Colombo

Tác giả Brian Eyler là giám đốc Chương trình Đông Nam Á của Trung tâm Stimson tại Washington, DC. Ông từng có thời gian quản lý các trung tâm du học ở Bắc Kinh và Côn Minh, Trung Quốc cho IES Abroad và dẫn đầu nhiều chuyến tham quan học tập trên khắp khu vực sông Mekong.

Trong Những ngày cuối cùng của dòng Mekong hùng vĩ, Brian Eyler dẫn người đọc bước vào một chuyến khảo sát Mekong từ thượng đến hạ nguồn, tìm hiểu về những người phụ thuộc vào tài nguyên nơi đây. Thông qua câu chuyện sinh kế của các cộng đồng cư dân chịu tác động bởi chính sách khai thác và tái định hình môi trường dòng sông này, ông đưa ra các giải pháp hợp lý, và cũng cảnh báo nếu những kịch bản tốt lành không xảy ra.

"Một tác phẩm tuyệt vời, giàu thông tin về cuộc sống dọc theo dòng Mekong, và về các lực lượng đang làm thay đổi vùng này. Eyler đưa ra những kiến giải sâu sắc chỉ có thể có được sau nhiều năm làm việc tại thực địa".

- Elizabeth Economy, Giám đốc Nghiên cứu Châu Á, Hội đồng Quan hệ Đối ngoại.

685cfafe4b56db18178c966d8e9910dc1701483863.jpg

Những Ngày Cuối Của Dòng Mekong Hùng Vĩ

“Khi chúng ta đang vươn tới những vì sao, chính bởi những thách thức đặt ra phía trước mà chúng ta có lẽ sẽ phải chung tay để ứng phó: du hành vào vũ trụ không phải với tư cách người Nga, người Trung Quốc hay người Mỹ, mà là những đại diện của nhân loại. Nhưng cho đến nay, mặc dù đã thoát khỏi sự kìm hãm của trọng lực, chúng ta vẫn đang bị giam giữ trong tâm trí của chính mình, bị giới hạn bởi sự nghi ngờ của mình về ‘kẻ khác’, và do đó bởi cuộc cạnh tranh chính yếu về tài nguyên. Phía trước chúng ta còn cả một chặng đường dài.”

Người Nga vẫn sẽ lo âu dõi mắt về phía tây, nơi có dải đất vẫn còn là bình nguyên, dễ bị xâm nhập; Ấn Độ và Trung Quốc vẫn sẽ bị cách ngăn bởi dãy Himalaya sừng sững, và địa lý sẽ xác định bản chất của những cuộc xung đột giữa hai nước trong tương lai, bất chấp sự phát triển của công nghệ và quân sự; “Đại gia đình châu Âu” đói khát năng lượng, bị phụ thuộc vào những đường ống dẫn dầu từ Nga, và do đó họ không thực sự có nhiều lựa chọn trên bàn đàm phán; sự suy yếu của Hoa Kỳ trong vị thế một siêu cường số một dường như đã bị thổi phồng quá mức, nếu xét tới những lợi thế địa lý mà nước này đã dày công gây dựng…

Và còn rất nhiều dẫn chứng cho thấy vai trò then chốt của các nhân tố địa lý trong bối cảnh chính trị hiện đại. Nhân loại đang trên đường hiện thực hóa giấc mơ vươn vào không gian. Nhưng Tim Marshall vẫn xác quyết rằng: “Các nhân tố địa lý vốn đã góp phần xác định lịch sử đa phần sẽ tiếp tục xác định tương lai của chúng ta”, và rằng: “Địa lý vẫn luôn luôn là một loại nhà tù định nghĩa một quốc gia là gì, hoặc có thể là gì, và là một nhà tù mà các nhà lãnh đạo thế giới thường phải nỗ lực để thoát ra”.

Hay nói cách khác, theo luận điểm của Tim Marshall, thì một thế kỷ nữa kể từ bây giờ, nhân loại vẫn sẽ là “những tù nhân của địa lý”.

“Một suy ngẫm cốt lõi và chi tiết về những động lực địa chính trị tồn tại trên toàn cầu.” – Tiến sĩ Sajjan M. Gohel

Tim Marshall là ký giả người Anh với hơn 25 năm kinh nghiệm về tin tức đối ngoại. Ngoài vai trò ký giả và biên tập viên, Marshall còn là nhà bình luận khách mời về các sự kiện thế giới cho BBC, Sky News. Prisoners of Geography là một trong năm cuốn sách của ông đều nằm trong danh sách bán chạy của The New York Times, và được xuất bản ra nhiều thứ tiếng.

“Nói nhanh cho vuông, đây là một trong những cuốn sách hay nhất về địa chính trị bạn có thể tưởng tượng: đọc nó cũng giống như một nguồn ánh sáng rọi vào tâm trí bạn… Marshall có cái đầu mạch lạc, sáng suốt và sở hữu một năng lực gần như thần bí là có thể làm cho bức tranh toàn cảnh trở nên dễ hiểu và mạch lạc… Cuốn sách này, bao quát một chủ đề phức tạp như vậy, thật kinh ngạc là tôi đã không thể buông cuốn sách cho tới khi đọc xong… Tôi không thể tìm ra một cuốn sách nào khác có thể giải thích tình hình thế giới hay hơn.” – Nicholas Lezard, Evening Standard

a86180a3372621df1a9d13ddb1fbaf711665972513.jpeg

Những Tù Nhân Của Địa Lý

Cuốn sách là một bức tranh sinh động và đầy đủ về Phần Lan từ lịch sử, đất nước, con người, văn hoá đến văn học nghệ thuật, thể thao... do Quỹ Văn hóa của Hội Kim hoàn Kalevala của Phần Lan tài trợ và được Nhà xuất bản Thế giới phát hành tháng 7 năm 2007.

Vào đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, Phần Lan, một quốc gia non trẻ ở châu Âu gần như vẫn còn xa lạ không chỉ với người dân thường mà cả nhiều người trong giới trí thức nhiều nước trên thế giới.

Song, bước sang những năm đầu thế kỷ 21, cùng với sự lớn mạnh của Nokia, cái tên Phần Lan đã trở nên quen thuộc với người dân khắp nơi trên trái đất. Cùng với chế độ xã hội dân chủ bình đẳng và ưu việt của các nước Bắc Âu, đất nước sản sinh ra Kalevala và thương hiệu “Connecting People” đã được xếp trong đội ngũ những quốc gia dẫn đầu thế giới trên nhiều lĩnh vực từ kinh tế đến giáo dục, quản lý xã hội đến bảo vệ môi trường cũng như âm nhạc và thể thao ...

Thành công của Phần Lan, với xuất phát điểm là một quốc gia nhỏ bé, tài nguyên thiên nhiên hầu như không có gì đáng kể ngoài rừng, lại nằm ở một vị trí “xa xôi, hẻo lánh” và gần như bị kiệt quệ sau Chiến tranh Thế giới thứ II, song trong một thời gian ngắn, khoảng 30 năm, không chỉ vươn lên trở thành một nước công nghiệp phát triển mà còn dẫn đầu thế giới về nhiều mặt như vậy đã thu hút sự chú ý của nhiều nước trên thế giới. Chỉ riêng năm 2005, ngành giáo dục Phần Lan đã đón 120 đoàn đại biểu từ 30 quốc gia đến tìm hiểu về hệ thống giáo dục của nước này. Cũng chỉ trong năm 2005, với sự quan tâm của dư luận quốc tế, Phần Lan đã tổ chức 3 cuộc hội thảo quốc tế về chủ đề “PISA và giáo dục Phần Lan” với sự tham gia của 500 đại diện từ 57 quốc gia trên khắp thế giới.

Năm 2004 Tổ hợp truyền thông BBC, đã cử một phóng viên đến Phần Lan để tìm hiểu về nền giáo dục của nước này và một chuyên mục về Giáo dục Phần Lan đã được mở ra trên website: bbc.com. Năm 2005, hai phóng viên nổi tiếng của báo Washington Post (Mỹ) cũng đã dành 3 tuần đi vòng quanh Phần Lan để giải mã “vì sao một nước nhỏ ít được biết đến với người Mỹ như Phần Lan lại có một nền giáo dục tốt nhất thế giới, có một nền âm nhạc và kiến trúc tài năng, có nhiều điện thoại cầm tay tính theo bình quân đầu người hơn cả Nhật Bản và Mỹ”. Bên cạnh các bài viết in trên báo giấy, họ còn lập nên chuyên mục “Finland diary” với một loạt bài viết rất hấp dẫn, thu hút sự theo dõi và thảo luận của hàng trăm ngàn bạn đọc trên website của tờ báo nổi tiếng này. Mới đây, Hãng chuyên xuất bản tài liệu du lịch nổi tiếng nhất thế giới Lonely Planet đã xếp Phần Lan là điểm đến hấp dẫn thứ 30 trên thế giới năm 2007 trong danh sách của hãng này.

Mặc dù cách rất xa nhau, nhưng Phần Lan và Việt Nam có một số điểm khá tương đồng về vị trí địa lý và lịch sử. Hai nước có diện tích lãnh thổ tương đương, đều ở cạnh những nước lớn, từng bị đô hộ và phải đấu tranh để giành độc lập. Với truyền thống yêu chuộng hoà bình, người dân Phần Lan đã nhiều lần xuống đường đòi Mỹ chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam. Phần Lan là một trong những quốc gia sớm thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam và tích cực giúp đỡ Việt Nam xây dựng đất nước sau ngày thống nhất. Cũng kể từ năm 1973 đến nay Việt Nam luôn luôn được coi là đối tác lâu dài trong chính sách hợp tác và phát triển của Phần Lan.

Từ đầu những năm 1980 với dự án Phà rừng, Phần Lan đã bắt đầu quen biết đối với nhiều người dân Việt Nam. Đặc biệt với người dân Hà Nội, hai tiếng Phần Lan đã trở nên hết sức thân thiết trong cụm từ “nước Phần Lan”. Cũng vào thời gian đó một số người Việt Nam là nhóm người châu Á đầu tiên được tiếp nhận đến định cư ở xứ sở Ông già Noel. Cho đến nay hơn bốn nghìn người Việt đã chọn Phần Lan làm nơi an cư lập nghiệp của mình.

Tuy nhiên, với đại bộ phận người Việt Nam, đất nước, lịch sử, xã hội và văn hoá của người Phần Lan vẫn còn nhiều “bí ẩn” cần khám phá. Những kinh nghiệm và thành công của Phần Lan trên nhiều lĩnh vực cũng như những thách thức đang đặt ra với đất nước này rất đáng được tham khảo đối với các nhà nghiên cứu, những nhà hoạch định chính sách của Việt Nam trên con đường xây dựng nước ta thành “một nước dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh”. Đó cũng chính là suy nghĩ thôi thúc tác giả, Tiến sỹ Võ Xuân Quế, người đã nhiều năm sống và làm việc tại Phần Lan viết cuốn sách này.

Tiến sỹ Võ Xuân Quế là nhà nghiên cứu ngôn ngữ học và đã từng tham gia giảng dạy tiếng Việt và văn hóa Việt Nam ở nước ngoài. Ông đã có nhiều năm sống và làm việc tại Phần Lan song cũng là người hết sức quan tâm tới việc giữ gìn tiếng Việt và văn hoá Việt nam trong giới trẻ người Việt ở nước ngoài. Ông đã xuất bản một số cuốn sách và viết nhiều bài báo về lịch sử ngôn ngữ Việt Nam và các vấn đề về ngôn ngữ học. Ông cũng đã đóng góp tham luận tại một số hội nghị quốc tế. 

78bec341d77b65dac894ba2fe52c6f151719284506.jpg

Phần Lan - Ngôi Sao Phương Bắc

Sống ở bất cứ vùng đất nào, những người dân sở tại đều luôn có nhu cầu muốn tìm hiểu về nơi chốn mình sinh ra, lớn lên, đã rời xa hoặc với những ai chọn nơi đây làm đất định cư lâu dài cũng đều có những khát khao như thế. Sài Gòn là đất hội tụ qua những chiều kích lịch sử - văn hóa, những dấu xưa tồn tại bên cạnh những nét hiện đại của một thành phố trẻ năng động dường như là một mãi lực hấp dẫn cho nhiều người, còn bởi tính rộng mở trong tinh thần phóng khoáng của đất phương Nam.

Sài Gòn đất và người của tác giả Nguyễn Thanh Lợi, một cư dân của Sài Gòn qua gần 5 thập niên, đã vẽ nên những nét chấm phá của một Sài Gòn xưa và nay. Đó là những tên đất, tên người, những diễn biến lịch sử, nhịp sống đời thường để làm nên một dung mạo riêng.

Tại sao gọi là Thủ Đức? Có hay không những địa danh bị viết sai ở Sài Gòn như: Cát Lái, Gò Vấp, Hàng Xanh, An Thít, Rạch Chiếc, Dần Xây, Thanh Đa... Những kiểu đặt tên chợ ở Sài Gòn qua hàng trăm tên chợ, phản ánh tính đa văn hóa của một đô thị lớn với những điều kiện tự nhiên, cộng đồng dân cư, đặc điểm sinh hoạt kinh tế, quan điểm thẩm mỹ, cùng với sự giao lưu văn hóa của thành phố trong quá khứ và hiện tại. Những cây cổ thụ đã để lại thành địa danh như chợ Cây Da Còm, chợ Cây Da Sà... Đất Thị Nghè bên dòng kênh Nhiêu Lộc đã để lại nhiều dấu ấn lịch sử văn hóa nơi thành phố này. Thành phố song nước với cảnh quan “trên bến dưới thuyền” một thời trong lịch sử, những dòng kinh Tàu Hủ, Ruột Ngựa, Lò Gốm gắn liền với các địa danh Lò Gạch, Lò Lu, Lò Gốm, Lò Siêu là những xóm thủ công nổi tiếng của Sài Gòn xưa.

Những đường Thiên lý ở Sài Gòn đã chứng kiến biết bao sự kiện lịch sử của vùng đất này trong quá khứ, giúp ta mường tượng được một thời mở cõi của cha ông, không chỉ là con đường chinh chiến mà còn là con đường xây dựng. Chiếc xe thổ mộ có vòm mui đặc trưng đã là hình ảnh quen thuộc gắn với phố phường Sài thành. Sài Gòn đi tiên phong trong việc phát triển giao thông với những sân bay, bến cảng thời thuộc địa, nổi tiếng với xe lửa Mỹ Tho.

Những tập tục, tín ngưỡng cũng là những nét văn hóa riêng của Sài Gòn như chuyện thờ cọp, thờ cá Ông, thờ Bà Chúa Xứ...

Trịnh Hoài Đức với Gia Định thành thông chí, tác phẩm địa chí sáng giá về Nam Bộ, Quách Đàm - người có công xây chợ Bình Tây hay nhà nghiên cứu lão thành Nguyễn Đình Tư đều giống nhau ở chỗ cùng nhau xây đắp nên Thành phố này. Mỗi bài biết là một câu chuyện nhỏ, giàu tính tư liệu, như lời thầm thì của tác giả vốn rất yêu mến Thành phố này để gửi gắm đến bạn đọc về một “Hòn ngọc Viễn Đông” xưa và nay.

c517e5ca53f1612bfde2dbcff3f5a1121698717629.jpg

Sài Gòn Đất Và Người

Sông Nile là con sông dài nhất thế giới với chiều dài 6.650km. Sông chảy qua 10 nước châu Phi, với hai nhánh chính: sông Nile Trắng và sông Nile Xanh.

5fc737fe29e96f6fac3ebee72c4fb0f01637480201.jpeg

Sông Nils

Cuốn sách Sự minh định của địa lý của tác giả người Mỹ Robert D. Kaplan được xuất bản lần đầu tiên vào năm 2012 (New York, Random House, 2012) với phụ đề đầy đủ là Bản đồ nói với chúng ta điều gì về những cuộc xung đột sắp tới và cuộc chiến đấu chống lại số phận, tái bản vào năm 2013 có bổ sung thêm một Lời bạt quan trọng với tiêu đề Biên giới thay thế cho ranh giới.

Là giáo sư tại Học viện Hải quân Annapolis, R. Kaplan cũng là thành viên của Hội đồng Quốc phòng Hoa Kỳ từ 2009 đến 2011. Sự trải nghiệm và kinh nghiệm của ông với tư cách một nhà báo trên khắp các nẻo đường thế giới cùng những hiểu biết trong lĩnh vực Khoa học Chính trị đã giúp ông trở thành một chuyên gia về địa chính trị thường xuyên được Lầu Năm góc tham khảo ý kiến.

Trong cuốn sách, đầu tiên, tác giả điểm lại lý thuyết địa chính trị của Alfred Thayer Mahan, Halford J. Mackinder và Nicholas J. Spykman. Tác giả nêu ý kiến: ngày nay người ta không còn có thể khẳng định rằng chiều kích địa lý đã không còn ý nghĩa, như có người đã từng khẳng định sau sự kiện Bức tường Berlin sụp đổ. Theo ông, thực ra địa lý chưa từng bị bỏ qua, nhưng dường như nó đã bị lãng quên và ai đó đã đưa ra định đề, theo đó việc cho rằng công nghệ đã xóa bỏ địa lý chỉ là một ý kiến mơ hồ. Tuy nhiên, tác giả cũng cảnh báo về mối nguy của việc suy tôn quá mức vai trò của địa lý, bởi vì tuy nó có ảnh hưởng đến các sự kiện, nhưng theo cách xác suất, tức là không hoàn toàn quyết định được chúng.

Tiếp đó, R. Kaplan nhấn mạnh một nội dung mang tính luận giải độc đáo những đặc điểm của nước Nga và người Nga. Theo ông, do không có những đường biên giới biển ấm và ổn định, nên nước này rơi vào tình thế không yên ổn với các nước láng giềng. Đã mấy trăm năm nay, nước Nga mơ ước sở hữu những cảng biển nước ấm, không bị đóng băng về mùa đông…, mà có lẽ quân cảng Sevastopol cũng nằm trong số những giấc mơ ấy. Một nhận xét mang tính Quyết định luận khác, nhưng cũng đáng được suy ngẫm, là ảnh hưởng sâu sắc của khí hậu lục địa khắc nghiệt và hình thể của lãnh thổ đối với tính khí người Nga và lịch sử nước Nga.

Ở phần tiếp theo, cuốn  sách trình bày một vấn đề nóng hổi của thời đại, được nhìn từ cách tiếp cận theo dài hạn, dồn nén trong một chương duy nhất dài 36 trang: “Braudel, Mexico và tầm nhìn chiến lược”. Theo quan điểm này, các lực gây tác động của địa lý hợp sức tạo ra những khuynh hướng lớn trong lịch sử đôi khi diễn ra suốt nhiều thế kỷ. Vận dụng luận thuyết với khái niệm dài hạn, tác giả tìm cách giải thích rằng Hoa Kỳ đang bị đe dọa bởi Mexico và 111 triệu cư dân của nó.

Xuyên suốt cả công trình này, R. Kaplan nhắc nhớ không ngừng và tuyên truyền cho một khái niệm rất kinh điển về địa lý và hoàn cảnh địa lý, bao gồm những sự kết hợp khác nhau của mấy yếu tố chủ chốt là không gian, hình thể địa hình, vị trí theo vĩ độ, và trùm lên tất cả là khung cảnh tự nhiên được thể hiện qua các bản đồ tự nhiên. Đó là hai khái niệm gắn bó chặt chẽ với nhau: vai trò của hoàn cảnh địa lý theo hướng Quyết định luận địa lý và vấn đề địa chính trị thể hiện qua cuộc đấu tranh giành quyền lực giữa các quốc gia, các cường quốc và các vùng địa chính trị.

Dường như tác giả muốn cố kiểm tra xem liệu các thuyết về Vùng đất Trái tim Đại lục Á-Âu (Heartland trong sơ đồ Mackinder), về Miền Duyên hải phía nam Đại lục Á-Âu (Rimland trong sơ đồ Spykman) và về Sức mạnh Biển trong sơ đồ Mahan có còn phù hợp để vận dụng cho những vùng miền địa chính trị chủ chốt của hành tinh chúng ta trong thế kỷ XXI, nhất là gắn với vòng cung nóng bỏng vì khủng hoảng từ vùng đất Maghreb tới tiểu lục địa Ấn Độ và châu Á nói chung. 

Cuốn sách này đã tạo cớ để mở ra một cánh cửa cho sự phê phán. Phần cuối công trình có nội dung gây tranh cãi nhiều nhất, rất điển hình cho một dạng suy lý về địa chính trị. Nó được đón nhận rất khác nhau.

Henry Kissinger thì coi đây là “một cuốn sách kỳ diệu”, trong khi các tác giả trường phái Pháp thì có khuynh hướng phê phán, chê bai, thậm  chí có người không ngần ngại cho rằng đây là một mớ những điều mâu thuẫn! Đánh giá sau cùng thế nào xin dành quyền phán xét cho bạn đọc.

Tủ Sách

Ảnh Hưởng Của Sức Mạnh Trên Biển Đối Với Lịch Sử, 1660 - 1783

Alfred Thayer Mahan

Babel - Vòng Quanh Thế Giới Qua 20 Ngôn Ngữ

Gaston Dorren

Cuộc Phiêu Lưu Kỳ Diệu Của Colombo

Paolo Emilio Taviani

Những Ngày Cuối Của Dòng Mekong Hùng Vĩ

Brian Eyler

Những Tù Nhân Của Địa Lý

Tim Marshall

Phần Lan - Ngôi Sao Phương Bắc

Võ Xuân Quế

Sài Gòn Đất Và Người

Nguyễn Thanh Lợi

Sông Nils

Claire Throp

Sự Minh Định Của Địa Lý

Robert D. Kaplan