Tóm tắt cuốn sách "100 Triết Gia Tiêu Biểu Thế Kỷ XX":

Có thể nói triết học là khoa học của các khoa học. Từ cổ chí kim, khoa học hạt nhân này luôn có ảnh hưởng và chi phối đến nhận thức và hoạt động thực tiễn của nhân loại. Lịch sử triết học gắn với lịch sử hình thành và phát triển của xã hội loài người.

Từ Adorno đến Zang Binglin (Chương Bính Lân), quyển sách này cung cấp một phân tích phê phán về hành trang, sự nghiệp, và biên độ ảnh hưởng của những khuôn mặt lỗi lạc nhất trong tư tưởng triết học thế kỷ XX. Mỗi mục từ bao gồm:

- Những sự kiện tiểu sử - năm sinh, năm mất, giáo dục, các nhiệm chức trải qua.

- Trình bày, thẩm định những tư tưởng và những thành tựu của từng triết gia.

- Danh sách những tác phẩm chính của họ.

- Những nguồn có uy tín nhất viết về họ.

Nơi đây có mặt những "cao thủ thượng thừa" về tư tưởng từ khắp năm châu bốn bể, nhưng chủ yếu nhất và đông đảo nhất, là các đại diện từ những miền đất giàu truyền thống tư duy Châu Âu lục địa, Anh - Mỹ và Châu Á: Trung Hoa, Ấn Độ, Nhật Bản... những người được chọn vào đây vì tầm sâu rộng, tính độc đáo của tư tưởng và ảnh hưởng lớn của họ vào đời sống tinh thần của thế kỷ vừa qua và hiện nay.

Một công trình biên soạn uy tín của hơn bốn mươi Giáo sư Triết học từ các Đại học danh tiếng Anh - Mỹ hẳn sẽ là một đóng góp xuất sắc cho buổi "đại yến văn hóa tư tưởng",  sẽ đáp ứng được khẩu vị thưởng ngoạn tinh tế và cao nhã của thành phần độc giả ưu tú, chọn lọc.

337897cf12d26f18fa60f2423551480e1627007173.jpg

100 Triết Gia Tiêu Biểu Thế Kỷ XX

Giới thiệu một cái nhìn khái quát về ba mươi Triết Gia tiêu biểu của Tây Phương: từ Socates, Plato, Descartes, Spinoza, Kant, Husserl, Marx, Heidegger, Jung, Dewey...

6b1b99303f46d49f4e2b2f8db8f02ba61664763272.jpeg

Ba Mươi Triết Gia Tây Phương

Bàn về văn minh được coi là một trong những tác phẩm quan trọng nhất của Fukuzawa Yukichi, nhà tư tưởng, nhà giáo dục nổi tiếng Nhật Bản. Giàu tính triết luận, Bàn về văn minh bằng cách đặt ra hàng loạt các vấn đề xã hội, văn hoá, chính trị, kinh tế, đạo đức... đã mở ra con đường để Nhật Bản, với tư cách một nước đang phát triển, nối kết với thế giới văn minh, tiến bộ. Phản hồi lại các tư tưởng của những tác gia phương Tây đương thời như John Stuart Mill, Herbert Spencer, Thomas Buckle, Francois Guizot, cũng như phân tích thấu đáo hình thái tù đọng, đơn điệu của xã hội châu Á, Fukuzawa đã khích lệ cả tinh thần quốc gia lẫn tinh thần cá nhân, ngợi ca xu hướng tự do của khu vực tư nhân. 'Đọc vị' một cách sâu sắc các hình thái xã hội chậm tiến khác nhau đang vật lộn trên con đường phát triển, Fukuzawa Yukichi đã sáng suốt dự báo và khẳng định mô hình văn minh phương Tây như một con đường bắt buộc phải theo cho mọi quốc gia muốn tiến tới văn minh, tiến bộ; đồng thời, giúp độc giả nhận chân những giá trị tốt đẹp nhất, những giá trị vĩnh cửu, mà một quốc gia, một thể chế có thể đem đến cho mỗi con người.

Bàn về văn minh, do vậy, có thể được coi như cuốn sách gối đầu giường cho những ai muốn tìm hiểu về văn minh, cũng như con đường tiến tới văn minh của một xã hội, một dân tộc.

“Mỗi lần nói về Nhật Bản, lại không thể không nghĩ về mình. Sau hàng trăm năm đấu tranh và mấy cuộc chiến tranh liên miên, khốc liệt và anh hùng, chúng ta đã có được độc lập. Nhưng chúng ta còn một món nợ: cái bước tự luyện mình, dân tộc mình, từ ‘thô ráp’ đến ‘tinh tế’ để thật sự thành văn minh như người Nhật đã làm dưới sự dắt dẫn của những trí thức vĩ đại như Fukuzawa Yukichi, cái bước ấy ta chưa đi qua.

Cho nên cuốn sách này của Fukuzawa Yukichi vẫn còn nguyên tính thời sự với chúng ta, vẫn là cuốn giáo khoa mẫu mực về con đường văn minh cho ta.”

― Nhà văn Nguyên Ngọc

9a5d4485ea1e0c34ced0e7edee28305c1697693331.jpg

Bàn Về Văn Minh

Cách Mạng Pháp Và Tâm Lý Học Của Các Cuộc Cách Mạng

"Lịch sử của cuộc Cách mạng Pháp trên thực tế được cấu thành từ một loạt những biến cố lịch sử song hành và thường độc lập với nhau: Lịch sử chế độ cũ nát đang tàn lụi do không có những người bảo vệ: lịch sử những hội đồng cách mạng; lịch sử những phong trào quần chúng cùng thủ lĩnh của họ; lịch sử những đạo quân; lịch sử những thiết chế mới...Tất cả những nấc thang lịch sử vốn đa phần thể hiện sự xung đột của các động lực tâm lý học này đề cần phải được nghiên cứu bằng những phương pháp mượn từ khoa học tâm lý".

b05c5415121f40c3a407cdb3f729f9a11697012239.jpg

Cách Mạng Pháp Và Tâm Lý Học Của Các Cuộc Cách Mạng

Can Đảm Biến Thách Thức Thành Sức Mạnh là cuốn sách kế tiếp trong bộ bốn cuốn của hiền triết Osho gồm: Sáng tạo bừng cháy sức mạnh bên trong; Hạnh phúc tại tâm; Thân mật - cội nguồn của hạnh phúc; Đạo - con đường không lối.

Qua cuốn sách bạn sẽ hiểu hơn về sự can đảm là đánh đổi cái đã biết để tìm đến cái hư vô, đánh đổi cái quen thuộc để tìm đến những điều xa lạ, đánh đổi sự tiện nghi ấm cúng để tìm đến cái bất tiện, đánh đổi cuộc hành hương gian nan để tìm đến một nơi vô định. Không ai biết được liệu mình có làm được hay không cho đến khi chính bạn phải bước vào những nỗi đau, thì khi đó bạn mới tin rằng không có điều gì là giới hạn trong sự chế ngự của sức mạnh can đảm ở mỗi con người.

Mong rằng cuốn sách này sẽ đem lại sự bình an, an lạc trong tâm hồn và là liều thuốc chữa lành bạn trong những vết thương lòng, là điểm tựa vững vàng để bạn vượt qua mọi rào cản, sóng gió vượt lên chính mình, để tìm ra con đường đúng đích mà bạn đi tới.

f4daeb91a74fe224761e3d8db4dd30e21688695100.jpg

Can Đảm Biến Thách Thức Thành Sức Mạnh

Câu Chuyện Vô Hình & Đảo là tập tiểu luận triết học đầu tiên của Hamvas Béla viết vào năm 1943, cũng là tập tiểu luận duy nhất được xuất bản khi ông còn sống. Tác phẩm gồm mười bốn tiểu luận, chia làm hai phần: phần thứ nhất là Câu chuyện vô hình và phần thứ hai mang tên Đảo. Những tiểu luận của Hamvas Béla được đánh giá là “vượt tầm thời đại”, và “không chỉ quyến rũ bởi bởi đề tài ông lựa chọn hết sức li kỳ và mang đậm hình ảnh tượng trưng mà còn bởi văn phong của ông cực kỳ sinh động, nhiều màu sắc, nội dung dày đặc nhiều tầng như mỏ đá quý, mỗi lúc lại mở ra trước mắt người đọc một tầng miêu tả khác lạ”.

Điểm nhấn

“Bí mật của tình yêu là từ hai thành một, bí mật của tình bạn là từ một thành hai. Bởi vậy tình yêu là một tình bạn lật ngược, nghĩa là từ một người luôn luôn có một cái gì đó rò rĩ sang người kia. Tình yêu đôi khi như thể từ một thành hai, cho dù thực ra nó luôn là hai, chỉ tình yêu biến nó thành một. Còn tình bạn đôi khi như thể từ hai mà ra, cho dù nó luôn là một, chỉ tình bạn biến nó thành hai.

...

Có một quan hệ khó hiểu giữa tình bạn và các vì tinh tú. Tại sao ngôi sao lại là một người bạn? Tại sao người bạn lại là một ngôi sao? Bởi vì sao rất xa mà vẫn cứ lấp lánh sáng trong ta? Bởi vì bạn là của ta mà vẫn không thể với tới? Bởi vì không gian ta gặp gỡ nhau không thuộc về con người, mà thuộc về vũ trụ? Bởi bạn không đòi hỏi từ ta cũng như ta không đòi hỏi từ bạn bất cứ cái gì?”

(Trích Tình bạn, Câu chuyện vô hình và Đảo, Hamvas Béla)

603beaec1b07734899c37f70bf8818851670897792.jpeg

Câu Chuyện Vô Hình Và Đảo

Cuốn Cấu Trúc Các Cuộc Cách Mạng Khoa Học được Kuhn viết và cho xuất bản vào năm 1962, lúc đầu được đăng tải như một mục trong bộ Bách khoa Thư Khoa học Thống nhất [International Encyclopedia of Unified Science] do các nhà duy thực chứng của Câu lạc bộ Wien ấn hành.

Khác với quan niệm về tính phản nghiệm của Karl Popper, trong cuốn sách của mình, Kuhn muốn chứng minh rằng các lý thuyết khoa học trong lịch sử không hề bị loại bỏ khi chúng tỏ ra sai, mà chỉ đến khi nào chúng được thay thế. Sự thay thế này là một hiện tượng “xã hội” đòi hỏi phải có sự tham gia của cả một cộng đồng các nhà nghiên cứu, cùng thống nhất với nhau về một quy trình xoay quanh việc giải thích một số hiện tượng hoặc một số thí nghiệm nhất định. Cộng đồng này có một cấu trúc đặc thù riêng (các cuộc tọa đàm, hội thảo, các ấn phẩm...). Trong lịch sử, theo ông, không hiếm khi xảy ra trường hợp nhiều trường phái cùng tồn tại trong một mối quan hệ đối lập, và ở một mức độ tương đối, họ không hề biết tới công việc của nhau.
Dấu ấn của Cấu trúc các cuộc Cách mạng Khoa học cho đến giờ này vẫn chưa hề phai nhạt và tính thời sự của nó vẫn còn nguyên vẹn. Công trình của Kuhn ngày nay vẫn được sử dụng khá triệt để trong khoa học xã hội, chẳng hạn trong những tranh cãi về Quan hệ Quốc tế của các trường phái hậu thực chứng.

Khái niệm "mẫu hình" của ông dường như là một khái niệm cơ bản của môn Xã hội học về Tri thức Khoa học. Có thể nói không ngoa rằng hiếm có sinh viên thuộc các bộ môn khoa học xã hội và nhân văn nào không nghe nói đến Thomas Kuhn và lý thuyết về “mẫu hình” của ông. Cho đến cuối thế kỷ XX, cuốn Cấu trúc các cuộc Cách mạng Khoa học có lẽ là cuốn sách triết học bán chạy nhất ở châu Âu và Mỹ, được dịch ra hơn 20 thứ tiếng và số lượng phát hành bằng tiếng Anh lên đến hàng triệu bản. Cho đến nay, theo thống kê của một số tạp chí, đây là một trong những cuốn sách được các tác phẩm triết học trích dẫn nhiều nhất.

Sự ra đời của nó vào năm 1962 đã đánh dấu sự cáo chung của những tư tưởng triết học khoa học thịnh hành từ những năm 1930 cho tới thời điểm ấy. Nó đồng thời đánh dấu sự mở màn của một tư tưởng triết học mới, ít thiên về phân tích logic và phân tích khái niệm mà chú trọng thích đáng hơn đến lịch sử và xã hội học khoa học.

01ac385466f9a74e32b5e85554debec61684201246.jpg

Cấu Trúc Các Cuộc Cách Mạng Khoa Học

Hayek trước tiên được biết đến như nhà kinh tế và chính ở cương vị này, trong những năm hai mươi và ba mươi, ông đã là một trong những đối thủ chính của Keynes. Nhưng kinh tế chỉ là một trong những lĩnh vực mà nhà tư tưởng thông thạo nhiều bộ môn với vốn văn hoá bách khoa này đã có những đóng góp chủ yếu. Hayek cũng đã để lại dấu ấn, trong số những dấu ấn khác, trong các lĩnh vực của tâm lí học, nhận thức luận, luật học, triết học chính trị, lịch sử tư tưởng và ngay cả khoa học tiểu sử. Giống như các nhà kinh tế ngày nay, ông chủ trưởng một cách tiếp cận đa ngành để hiểu xã hội và tiến hoá của xã hội: “Không ai có thể là nhà kinh tế lớn mà chỉ là nhà kinh tế không thôi - một nhà kinh tế mà chỉ là nhà kinh tế thì có khả năng trờ thành một tai hoạ nếu không phải là một nguy cơ thật sự”.

Nếu có một sợi chỉ xuyên suốt sự nghiệp có vẻ phân tấn này thì đó là một sự tra vấn về tương lai của nhân loại. Sự nghiệp và hành động của Hayek đều hướng về cùng một mục đích; bảo vệ và xây dựng lại chủ nghĩa tự do. Ông kiên trì tiến hành một cuộc đấu tranh kép, một mặt chôn học thuyết can thiệp của Keynes, mặt khác, chống chủ nghĩa xã hội, hai mặt được ông xem là nối kết chặt chẽ với nhau và cuối cùng sẽ dẫn đến một chủ nghĩa toàn trị không kém gì chủ nghĩa phát xít và chủ nghĩa quốc xã. Không thể tiến hành cuộc đấu tranh chống các quan niệm trên về cuộc sống xã hội chỉ trên bình diện chính trị. Cuộc đấu tranh này diễn ra trên tất cả các lĩnh vực của hoạt động con người và của tri thức.

Thông qua một sự nghiệp phong phú và súc tích, Hayek đã tìm cách trang bị những cơ sợ mới cho một chủ nghĩa tự do mà ông không ngừng nghỉ đối lập với học thuyết Heynes và với mọi hình thức của chủ nghĩa can thiệp. Quyển sách này trình bày tất cả các mặt của một tư tưởng phức tạp được triển khai trong những lĩnh vực của tâm lí học và triết học cũng như của kinh tế học, chính trị học và luật học. Trong thế giới hàn lâm cực kì chuyên môn hoá, Hayek, người tự nhận mình trước tiên là nhà kinh tế, cung cấp một cách tiếp cận toàn diện và đa bộ môn về các hiện tượng xã hội. Bạn đọc sẽ khám phá một nhà tư tưởng, về nhiều mặt là phi chính thống, kẻ cả đối với cao trào lưu tân tự do viện dẫn đến ông.

88d5bcfa79e3859b5ef8868e2eec92471645757354.jpeg

Chủ Nghĩa Tự Do Của Hayek

Lời tác giả:

Trong tập “Góp nhặt cát đá” của thiền sư Muju có câu chuyện “Thế à?”.

“Thiền sư Hakuin được những người chung quanh ca tụng là người sống một cuộc đời trong sạch. Một gia đình người Nhật có một tiệm bán thực phẩm gần nơi Hakuin ở, có một cô con gái đẹp. Bất ngờ, một hôm cha mẹ cô gái khám phá ra cô có thai.

Cha mẹ cô gái nổi giận, cô gái không chịu thú nhận người đàn ông cô chung đụng là ai, nhưng sau bao nhiêu phiền phức, cuối cùng lại là tên Hakuin. 

Phẫn nộ vô cùng, cha mẹ cô gái đến ngay vị thầy này. Hakuin chỉ thốt lên vỏn vẹn hai tiếng: “Thế à?” rồi thôi.

Sau khi đứa bé sinh ra, nó được mang tới trao cho Hakuin. Lúc đó Hakuin đã mất hết danh dự, nhưng không buồn. Hakuin săn sóc đứa bé rất tử tế, xin sữa của những người hàng xóm và những đồ dùng cần thiết cho đứa bé.

Một năm sau cô gái không chịu đựng nổi nữa. Nàng nói sự thật với cha mẹ nàng rằng người cha thật sự của đứa bé không phải là Hakuin mà là một thanh niên bán cá ngoài chợ.

Lập tức cha mẹ cô gái đến ngay Hakuin xin tha lỗi, chuyện xin lỗi dài dòng, và xin đem đứa bé về. Hakuin trao đứa bé và cũng thốt hai tiếng : “Thế à?” 

Thiền sư đã đắc đạo thì sống nhân bản như vậy. Họ thấy cái họa cũng như cái phúc đều là cái không nên trong lòng không bao giờ buồn phiền. Họ luôn hạnh phúc. Phật mà vĩ đại là chính vì vậy, cũng là một cái không. Các đạo sĩ đã đắc đạo của nền Đạo học Lão - Trang cũng sống trong cõi giới tương tự như vậy, rất gần với Phật giáo, cũng luôn hạnh phúc, cũng hoàn toàn đủ trình độ “dĩ đức báo oán”, chứ không buồn rầu, phẫn uất khi bị họa, bị vu oan, rồi lấy oán báo oán như thường nhân. Đạo học, vì thế là một triết học, một nhân sinh quan, thế giới quan rất có giá trị, và từ bao đời nay nằm trong dòng chảy tư tưởng Việt Nam.

Tư tưởng Việt Nam xưa là tam giáo Nho, Phật, Lão. Nho với ngũ thường “nhân, lễ, nghĩa, trí, tín”, tứ đức “công, dung, ngôn, hạnh” , v.v... nhiều người biết, và phần lớn người Việt, cho dù hiện nay cũng thực hành. Với đa số người Việt, nói họ bất nhân, bất nghĩa, tất họ không chịu, tức họ chịu ảnh hưởng của Nho. Phật thì cũng phổ biến. Nhưng đối với Lão học thì chúng tôi ít thấy người bàn đến. Sách vở Lão học cũng ít. Người viết tuy đắc đạo Lão nhưng đọc quá lắm là 5 cuốn về Lão-Trang mà thôi. Nay thấy tình trạng hiếm hoi về sách Đạo học (tức Lão học, tức đạo Lão-Trang, học thuyết Lão-Trang), chúng tôi đem những kinh nghiệm, những kiến thức, những sở đắc của chúng tôi ra để phô diễn chân lý mà chúng tôi đã đi qua. Người đắc đạo, tức người thấy chân lý là người luôn hạnh phúc, không phụ thuộc vào ngoại cảnh, dù giàu hay nghèo, sang hay hèn, tác dụng thực tế rất mạnh. 

Trong tập sách này chúng tôi nói gì thì nói, chỉ diễn lại học thuyết Lão-Trang theo cách hiện đại, với những câu chuyện, lập luận dễ thấy trong đời sống hằng ngày để độc giả nay không thấy học thuyết này là cái gì đó xa xôi, khó hiểu như đọc cổ văn của Lão tử và Trang tử...

f015a78175e564972fa948e25ef440c01637983267.jpeg

Đạo Học: Nguồn Hạnh Phúc

Cuốn sách tập hợp một số đoạn nhật ký, các bài nói chuyện của Jiddu Krishnamurti trong gần 60 năm cuộc đời diễn giảng của ông. Trong số các vị đạo sư tâm linh xưa nay thì có thể xem Krishnamurti là con người quyết liệt nhất khi nói về điều được mệnh danh là chân lý, là sự thật. Nghe tiếng ông là người minh triết và giác ngô, nhiều người tìm đến xin nghe ông giảng thuyết về chân lý, nhưng không ít người thất vọng. Lý do giản đơn là ông không chịu nhượng bộ, đưa ra những lời đạo lý chung chung hay đưa ra những lời an ủi khích lệ thông thường, ngay cả đối với người bệnh đang nằm chờ chết hay với cha mẹ đang khổ đau vì mất con. Vì đối với ông, một nửa mẩu bánh mì còn là bánh mì, nhưng một nửa sự thât không phải là sự thật.

528154efe5569d098798e5ac95f3f0ec1673574772.jpeg

Giáp Mặt Cuộc Đời

Marx là người trí thức, nhấn mạnh vào tầm quan trọng của tư tưởng, lý thuyết gắn liền với thực tiễn tranh đấu, nhưng lại không coi tư tưởng như những chân lý vĩnh cửu. Marx chống lại thái độ giáo điều coi tư tưởng như tín lý và tranh đấu là bắt thực tại uốn nắn theo lý thuyết tín lý. Trái lại thái độ đứng đắn của người tranh đấu cách mạng là luôn luôn phân tách thực tại để rút ra một đường lối hành động từ thực tại. Thực tế biến đổi, lý thuyết biến đổi theo.

Trong tinh thần đó, thái độ xét lại gắn liền với chủ nghĩa Marx vì tiêu chuẩn hành động của phong trào cộng sản là hiệu nghiệm. Nhưng chỉ có hiệu nghiệm nếu hành động xuất phát từ những đòi hỏi của thực tại và đáp lại đúng những đòi hỏi đó.

c11d7a545901c06b7972be096d73fa1c1712201743.jpg

Hành Trình Tri Thức Của Karl Marx

"Hố thẳm của tư tưởng" là Uyên tư. Tư tưởng hôm nay và tư tưởng ngày mai phải là tư tưởng về Hố thẳm. Con đường đi đến Hố thẳm là con đường của Thể và Tính; tính thể của thể tính là thể dụng; thể dụng là triết, tượng, ái, thơ và hoạ, phương trời của thể dụng là Hố thẳm, vì tư tưởng phải hủy tư tưởng, thể dụng phải phá hủy thể dụng để đi về thể tính của Hố thẳm, tức là uyên mặc, có nghĩa là niềm im lặng của Hố thẳm; đó cũng là con đường của tư tưởng Việt Nam mà Tính mệnh đã bừng sáng từ thời Lý qua những thiền sư Việt Nam cho đến Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du và Trần Cao Vân; nhất là đến bây giờ, tính mệnh ấy đã hực sáng một cách bi tráng với máu lửa ngút trời của quê hương, mở phương trời cam go đi đến Hố thẳm, Hố thẳm của triều dương hay tịch dương: một câu hỏi đã được đặt ra và tất cả câu trả lời đã nằm trong niềm im lặng mênh mang của Tính mệnh.

Tủ Sách

100 Triết Gia Tiêu Biểu Thế Kỷ XX

Stuart Brown

Ba Mươi Triết Gia Tây Phương

Nguyễn Ước

Bàn Về Văn Minh

Fukuzawa Yukichi

Cách Mạng Pháp Và Tâm Lý Học Của Các Cuộc Cách Mạng

Gustave Le Bon

Can Đảm Biến Thách Thức Thành Sức Mạnh

Osho

Câu Chuyện Vô Hình Và Đảo

Hamvas Béla

Cấu Trúc Các Cuộc Cách Mạng Khoa Học

Thomas Kuhn

Chủ Nghĩa Tự Do Của Hayek

Gilles Dostaler

Đạo Học: Nguồn Hạnh Phúc

Nguyễn Ngọc Hiếu

Giáp Mặt Cuộc Đời

Jiddu Krishnamurti

Hành Trình Tri Thức Của Karl Marx

Nguyễn Văn Trung

Hố thẳm của tư tưởng

Phạm Công Thiện